EUCALIPTO » Dopamina - sposoby regulacji, cz. 2 Wybór metod

Metod regulacji poziomu dopaminy jest wiele. Możemy pobudzać jej syntezę, wpływać na rozkład, czy też na receptory metabotropowe: D1, D2, D3, D4, D5.

Ponieważ sama dopamina szybko ulega rozkładowi, często stosuje się środki regulujące jej wytwarzanie i dalszy metabolizm.

METODY FARMAKOLOGICZNE

Leki dopaminergiczne można podzielić w zależności od mechanizmu działania:

1) DOPA i jej pochodne:

• Lewodopa + benserazyd

• Lewodopa + karbidopa

2) Pochodne adamantanu: Amantadyna

3) Agoniści dopaminy:

▪ Bromokryptyna

▪ Pirybedyl

▪ Pramipeksol

▪ Ropinirol

▪ Rotygotyna

4) Inhibitory MAO typu B:

▪ Rasagilina

▪ Selegilina

5) Inne leki: Entakapon.

Syntetyczny odpowiednik dopaminy występuje w postaci roztworu do infuzji.

Wskazania do stosowania wlewu: stany wstrząsowe z powodu zawału serca, operacji kardiologicznej, urazu, posocznicy, przy zaostrzeniu zastoinowej niewydolności serca, przy wstrząsach prowadzących do niewydolności nerek. Do przeciwskazań, obok nadwrażliwości na składniki preparatu, należy, m. in. guz chromochłonny nadnerczy i zaburzenia rytmu serca z jego szybką czynnością (niewyrównane tachyarytmie, częstoskurcz napadowy, liczne skurcze dodatkowe i migotanie komór).

Wg innej klasyfikacji leki przyporządkowano konkretnym problemom z metabolizmem dopaminy: przy alergiach można zastosować – Sudafed, Claritin, przy nadużywaniu kokainy – Parlodel, Despiramine, Clonidine, przy ADHD – Ritalin, Clonidine, Adderal, natomiast w sytuacji chronicznego zmęczenia – Effexor, Desipramine, Provigil, przy chorobie Parkinsona – Eldepryl, Tasmar, Sinemet.

Można również sięgnąć po hormony - leki regulujące poziom kortyzolu, estrogenów, DHEA, hormonów tarczycy, testosteronu.

ZIOŁA I SUPLEMENTY

Suplementy oraz zioła można podzielić ze względu na ich mechanizm działania.

Modulacji można dokonać przez dostarczanie prekursorów, kofaktorów, modulację wychwytu zwrotnego, inhibicję enzymów rozkładających.

Poniżej wymieniam substancje zwiększające aktywność dopaminy w podziale na funkcje.

1) Synteza i uwalnianie dopaminy:

ALCAR (Acetylo-l-karnityna) – zwiększa również stężenie receptorów;
DAA (Kwas D-asparginowy);
Forskolina (Coleus forskohlii) – pobudza powstawanie neuronów dopaminergicznych;
Fosfatydyloseryna;
Kofeina – zwiększenie wrażliwości receptorów, stymulacja (stosowanie doraźne);
L-DOPA – prekursor (świerzbiec właściwy (Mucuna pruriens), pozyskać ją można z następujących ziół: tamaryndowca indyjskiego (Tamarindus indica), bauhini zmiennej (Bauhinia variegata), kanawali szablastej (Canavalia gladiata), Turi (Sesbania bispinosa/aculeata), Entada scandens, Acacia leucophloea, Vigna aconitifolia, Prosopis chilensis;
L-teanina – stymuluje uwalnianie;
L-tyrozyna – prekursor;
NAC (N-acetylocysteina) - stymuluje uwalnianie;
PEA (Fenyloetyloamina) – stymuluje uwalnianie, jest to również inhibitor MAO;
Shilajit (Asphaltum punkanicum);
Urydyna – stymuluje uwalnianie;
Winpocetyna – jw.

2) Wpływ na receptory:

CDP- cholina – zwiększa stężenie receptorów;
Fenylopiracetam – jw. (D1, D2, D3);
Resweratrol (Polygonum cuspidatum);
Sulbutiamina (D1, D2);
Urydyna (D1, D2);
PRL-8-53 (pochodna kwasu benzoesowego i fenylometyloaminy).

3) Usuwanie z synapsy:

Kurkumina (Curcuma longa) - inhibitor MAO;
Dziurawiec (Hypericum perforatum) - inhibitor MAO i COMT;
Eleuthero (Eleutherococcus senticosus) - modulacja aktywności COMT;
Miłorząb (Ginkgo biloba) - inhibitor MAO;
Hordenina - stymulacja uwalniania;
Męczennica (Passiflora incarnata) – inhibitor wychwytu zwrotnego;
Piperyna (Piper nigrum) - inhibitor MAO;
Różeniec (Rhodiola rosea) – jw.;
SAM-e - inhibitor COMT;
Tarczyca bajkalska (Scutellaria baicalensis) - inhibitor MAO.

Na syntezę dopaminy wpływa ponadto l-fenyloalanina, a kofaktorami są witaminy B6, B9, B12, żelazo, natomiast na zmniejszenie aktywności dopaminy, poprzez inhibicję jej uwalniania, wpływa poza ww. wymienionymi Magnolia (Magnolia officinale).

Dla utrzymania optymalnego poziomu dopaminy ma znaczenie ponadto odpowiedni poziom witaminy D3. Ustalono, że witamina ta nasila syntezę neuroprzekaźników, a w sposób szczególny dopaminy. Tym samym istotne jest korzystanie ze słońca oraz odpowiednio zbilansowanej diety. Charakter neuroprotekcyjny witaminy D3 ma duże znaczenie w chorobach neurodenegeracyjnych, jak wskazana wyżej choroba Parkinsona.

Przeprowadzono wiele badań dotyczących wpływu środków roślinnych na rozwój choroby Parkinsona, podczas której ma miejsce stopniowa utrata neuronów wytwarzających dopaminę (neuroprzekaźnika w prążkowiu i substancji czarnej mózgu). Jej niedobór objawia się ruchami mimowolnymi, sztywnością mięśni i spowolnieniem psycho-ruchowym. Pacjentom podaje się lewodopę – prekursor dopaminy, stosuje się ją razem z inhibitorami dekarboksylazy dopa, np. karbidopą.

Przeprowadzono 6-miesięczne badania, które wykazały, że ekstrakt etanolowy z nasion kozieradki pospolitej (Trigonella foenum-graecum) spowalnia postęp choroby.

Grupa badana obejmowała 23 osoby, grupa kontrolna – 19 osób.

Pacjentom podawano 3 razy dziennie w 1 dawce 100 mg lewodopy i 25 mg karbidopy.

Poza lekami stosowano 300 mg ekstraktu (standaryzowanego na trygonelinę) 2 x dziennie. Oceny efektów dokonano w oparciu o Unified Parkinson’s Disease Rating Scale – UPDRS. Postęp choroby u badanych oceniono na wyższy o 0,9%, natomiast w grupie kontrolnej o 15,4%. Stosowanie ekstraktu pozwoliło też na zmniejszenie drżenia spoczynkowego – u badanych wzrosło o 3,1%, a u pacjentów z grupy kontrolnej o 22,8%.

Inne badania wykazały, że uzupełnienie standardowego leczenia o łuski babki jajowatej (Plantago ovata), zawierającej rozpuszczalny błonnik, podane w 200 ml wody 3 razy dziennie po 3 g, sprawiło, że nastąpiło łatwiejsze przyswojenie lewodopy z preparatu oraz ustalono większą jej stabilność we krwi pacjentów. Pozwoliło to wysnuć wniosek, że zwiększył się poziom dopaminy w neuronach mózgu.

Przedmiotem badań był także sproszkowany świerzbiec właściwy (Mucuna pruriens) – do standardowego leczenia dołączono podawanie 11 gram mucuny, którą wcześniej uprażono i sproszkowano. Mimowolna motoryka mięśniowa została obniżona o ok. 58 % w ciągu 3 godzin obserwacji. Poziom lewodopy wzrósł we krwi pacjentów o 20,1 %, kwasu 3,4-dihydroksyfenylooctowego – 16,9%, kwasu homowanilinowego - 18,6%. Poza zmniejszeniem mimowolnego drżenia, ustalono na tej podstawie, że zastosowanie mucuny zwiększyło biodostępność lewodopy, zmniejszyło jej rozpad.

Badania nad świerzbcem nadal trwają, ich wyniki są bardzo obiecujące.

DIETA

Regulacja poziomu dopaminy za pomocą diety powinna skupić się na dostarczeniu przede wszystkim źródeł fenyloalaniny i tyrozyny. Wskazane jest spożywanie takich produktów jak: mięso drobiowe (kurczak, kaczka, indyk), twaróg i ser ricotta, mleko, jogurt, jajka, orzechy włoskie, produkty sojowe, zarodki pszenicy oraz produkty wytworzone z owsa.

Należy pamiętać, że spożywanie kawy, która podnosi poziom dopaminy, trzeba regulować w taki sposób, by nie zakłócać rytmu dobowego i nie wywoływać drżenia ciała.

Istotną rolę w regulacji poziomu dopaminy mogą odgrywać produkty zawierające histaminę lub stymulujące jej uwalnianie. Histamina jest hormonem tkankowym oraz neuroprzekaźnikiem powstającym w wyniku dekarboksylacji aminokwasu histydyny. Tworząc kompleks z heparyną, histamina zmagazynowana jest w ziarnistościach mastocytów i bazofili oraz w pęcherzykach synaptycznych neuronów. Histamina wywiera swój efekt za pomocą receptorów: H1, H2, H3, H4. Receptory histaminowe, głównie H3, są znane jako receptory presynaptyczne hamujące uwalnianie nie tylko histaminy, ale również acetylocholiny i dopaminy.

Przy niedoborze dopaminy, wskazane jest spożywanie produktów histaminowych, ponieważ dają efekt pobudzenia, poprawiają klarowność myślenia. Przy nadmiarze dopaminy należy produkty te ograniczyć lub całkowicie wyeliminować.

Produkty bogate w histaminę:

alkohole: wino, szampan, piwo;
produkty mleczne fermentowane: kefir, maślanka, jogurt, kwaśne mleko;
sery: pleśniowe, twarde, półtwarde, topione;
warzywa: pomidor, szpinak, kapusta, sałata, fasola, groch, bób, soczewica;
warzywa kiszone i konserwowe;

owoce: truskawki, czereśnie, maliny, jagody, winogrona, cytrusy, śliwki, awokado, ananasy, banany;
owoce kandyzowane i suszone: rodzynki;
napoje: kawa, herbata, soki warzywne, coca-cola;
słodycze: czekolada, marcepan, marmolada;
ocet i jego przetwory: keczup, majonez;
produkty zbożowe i na bazie drożdży;
czerwone mięso, podroby;
wysokoprzetworzone wędliny: salami, peperoni, konserwy;
konserwy rybne, ryby marynowane i wędzone: makrela, sardynki, śledzie, tuńczyk;
owoce morza (kawior, małże, ostrygi, kraby);
niektóre przyprawy, np. curry;
grzyby.

Do produktów stymulujących uwalnianie dopaminy należą (pominięto produkty, które jednocześnie zawierają dużo histaminy i zostały wymienione w wykazie powyżej):

mleko;
zioła: rumianek, bratek, szałwia, kora wierzby, lipa, mięta, owoc dzikiej róży;
warzywa: ziemniaki, pomidory, ogórki, groch, papryka, rzodkiewka, cukinia, por, kukurydza, sałata, marchewka, buraki, szpinak, seler;
owoce: jeżyny, porzeczki, wiśnie, daktyle, kiwi, jabłka, melony, arbuzy, morele, brzoskwinie;
owoce suszone, kandyzowane i konserwowe: śliwki, morele, daktyle, figi;
soki owocowe i warzywne, napoje gazowane, gumy do żucia, miód;
soja, orzechy ziemne, migdały;
przyprawy: cynamon, curry, pieprz, oregano, papryka, kminek, bazylia, liść laurowy, ziele angielskie, rozmaryn, estragon, kurkuma, gałka muszkatołowa;
oleje i oliwa.

W przypadku nietolerancji histaminy należy wcześniej uregulować pracę układu pokarmowego.

Dla podniesienia poziomu dopaminy można posiłkować się również innymi sposobami. Należy do nich, np. Energycube CES – elektryczna stymulacja przezczaszkowa. Jest to pomoc, jaką oferują współczesne nowoczesne technologie.

Spadkom poziomu dopaminy zapobiega oddychanie brzuszno-przeponowe oraz oddychanie przez nos. Bardzo duże znaczenie dla utrzymania optymalnego poziomu dopaminy ma regularna aktywność fizyczna, a w szczególności ćwiczenia siłowe. Proponowana częstotliwość to 3 x w tygodniu.

PODSUMOWANIE

Zaburzenia chemii mózgu mogą wywoływać poważne konsekwencje, łącznie z chorobami i uzależnieniami, które stają się problematycznymi nie tylko w wymiarze indywidualnym, ale i społecznym. "Dopamina w organizmie odpowiada przede wszystkim za właściwą pracę mięśni i koordynację ruchową. Jej rolą jest także kontrolowanie ludzkiego metabolizmu oraz prawidłowego ciśnienia krwi. W psychice odpowiada za właściwe odnajdywanie się w rzeczywistości, wspomaga koncentrację i pamięć. Dzięki dopaminie człowiek jest w stanie myśleć abstrakcyjnie, ustanawiać sobie nowe cele, a także planować długoterminowo" (https://neuroexpert.org/wiki/dopamina/ 12.07.2021). Dzięki tzw. systemowi nagrody, możliwe jest odczuwanie satysfakcji i spełnienia.

Zaburzenia wydzielania dopaminy mogą stać się źródłem cierpienia na płaszczyźnie fizycznej, mentalnej, społecznej oraz emocjonalnej. Osoby charakteryzujące się niskim poziomem dopaminy poszukują "podkręcenia" energetycznego, sięgają więc po sztuczne stymulanty, np. po nikotynę, leki, cukier, kawę, hazard, narkotyki czy alkohol, co może prowadzić, w przypadku braku kontroli, do chorób lub nawet tragedii życiowych.

Modyfikacja postawy życiowej, diety, wprowadzenie ukierunkowanej suplementacji, odpoczynku i relaksu oraz proporcjonalnej aktywności fizycznej, jest w zasięgu każdej osoby otwartej na zmiany. Szczególnie istotna jest realizacja codziennych zadań, dająca poczucie spełnienia. Harmonijny styl życia, uważne przeżywanie codzienności, kreatywne zajęcia wymagające pracy angażującej ciało,

kontakt z naturą, twórczość i pasje, chwile wyciszenia i medytacji, sprzyjają równowadze i poczuciu szczęścia.

Jak piszą autorzy książki "Mózg chce więcej. Dopamina. Naturalny dopalacz", najszczęśliwszą grupę zawodową w zachodniej cywilizacji stanowią robotnicy budowlani. Poddano analizie wiele branż, m. in., informatyczną, biotechnologiczną, finansową. To, co wyróżniało robotników, to fakt równowagi między różnymi sferami życia oraz satysfakcja z osiągniętych w sposób widoczny celów:

dostawali abstrakcyjne plany i przekuwali je w widoczny sposób na rzeczywistość;
pracowali głową i rękoma;
byli ze sobą zżyci.

W świetle przedstawionych treści nasuwa się również refleksja, że interesującym byłoby przeprowadzenie badań na wybranych grupach społecznych, np. wśród osób przebywających w zakładach karnych, czy w ośrodkach uzależnień. Być może wnioski z badań rzuciłyby nowe światło na temat przyczyn zachowań destrukcyjnych i pozwoliły im zapobiec.

Wykaz literatury

1. Drożak J., Bryła J., Dopamina – nie tylko neuroprzekaźnik "Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej" 2005, nr 59

2. Ellenbroek B. A., Histamine H receptors, t ₃ he complex interaction with dopamine and its implications for addiction, 2013, 170

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23647606/

3. Fernandez-Martinez M. N., Hernandez-Echevarria L., Sierra-Vega M.,Diez-Liebana M. J., Calle-Pardo A., Carriedo-Ule D., Sahagún-Prieto A. M., Anguera-Vila A., Garcia-Vieitez J. J., A randomised clinical trial to evaluate the effect of Plantago ovata husk in Parkinson’s patients: changes in levodopa pharmacokinetics and biochemical parameters, 2014, 14

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25112783/

4. Jakubiak G. K., Aktywność biologiczna histaminy i możliwości jej modyfikacji, 18.07.2021 http://laboratoria.net/artykul/27995.html&pn=1

5. Kacik J., Wawrzyniak A., Rakowska M., Kalicki B., Objawy pseudoalergii a zaburzenia metabolizmu histaminy, Pediatr Med Rodz 2016, 12 (3)

6. Kędzia B., Rośliny wspomagające leczenie choroby Parkinsona, "Postępy Fitoterapii" 4/2017

7. Krupka K., Jak jeść? Dieta spersonalizowana. Podręcznik indywidualnej diagnostyki i terapii żywieniowej, Warszawa 2013

8. Krupka K., Neuropsychosomatyka kręgosłupa. Podręcznik psychosomatyki kręgosłupa dla terapeutów, Łódź 2019

9.Lieberman D. Z., Long M. E., Mózg chce więcej. Dopamina. Naturalny dopalacz, Łódź 2019

10. Michajlik A., Ramotowski W., Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 1998

11. Nathan J., Panjwani S., Mohan V., Joshi V., Thakurdesai P. A., Efficacy and safety of standardized extract of Trigonella foenum-grecum L seeds as an adjuvant to L-Dopa in the management of patients with Parkinson’s disease, 2014, 28 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23512705/

12. Piasecka M., Na czym polega neuroregulacja? 2018 NeuroExpert.org

https://slideplayer.pl/slide/16345351/

13. Waugh A., Grant A., Ross and Wilson, Anatomia i fizjologia człowieka w warunkach zdrowia i choroby, Wrocław 2018

14. Zdrojewicz Z., Chruszczewska E., Miner M., Wpływ witaminy D na organizm człowieka, „Borgis - Medycyna Rodzinna” 2/2015

15. https://podyplomie.pl/medycyna/10516,psychiatra-odpowiada-na-trudne-pytania

16. https://podyplomie.pl/wiedza/neurologia/014,wprowadzenie-do-diagnostykitopograficznej-ukladu-nerwowego

17. https://podyplomie.pl/wiedza/neurologia/019,podstawowe-informacje-omorfologii-i-fizjologii-ukladunerwowego#

Podstawowe_elementy_ukladu_nerwowego

18. https://podyplomie.pl/wiedza/neurologia/019,podstawowe-informacje-omorfologii-i-fizjologii-ukladu-nerwowego

19. https://indeks.mp.pl/leki/find.phpkind=atc&subatc=1&id=N04B

20. https://neuroexpert.org/wiki/uklad-dopaminergiczny/

21. https://pl.wikipedia.org/wiki/Dopamina

22. http://www.drkrupka.pl/neuropsychosomatyka.html

23. https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=250

Treści są chronione prawami autorskimi. Kopiowanie jest niedozwolone.